تصفیه کننده هوا

امروزه جمعیت بسیار زیادی از مردم در شهرهای بزرگ و صنعتی ساکن هستند و خواه ناخواه با مشکل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند. ذرات گرد و غبار، دود ماشین‌ها، آلاینده های صنعتی و عوامل بیماری‌زای فصلی و تنفسی از جمله مواردی هستند که روزانه افراد بسیاری را به داروخانه‌ها، مراکز درمانی و کلینیک‌های تخصصی می‌کشانند. مشکلی که شاید با حضور در یک محیط با هوای پاک یا فراهم آوردن بستری برای تنفس سالم، به سادگی قابل حل باشد و سالانه افراد بسیاری را از هزینه‌های جانبی مسائل مربوط به تنفس دور نگه دارد. اما ایجاد یک فضای پاک و عاری از آلودگی امکان پذیر است؟

چگونه در منزل هوای پاک داشته باشیم؟

بسیاری از خانواده‌ها دارای فرزند کوچک، سالمند و بیماران تنفسی هستند و به آنها توصیه شده است هوای درون خانه را از موارد آلرژی‌زا و بیماری‌زای محیطی دور نگه دارند. اما شرایط و سبک زندگی در شهرهای بزرگ، استعمال دخانیات، حضور حیوانات خانگی که دیگر عضوی از هر خانواده شده اند، امکان دستیابی راحت به این مسئله را سخت کرده است. یکی از وسایل و دستگاه‌های مفید که به ایجاد هوای پاک در خانه کمک کرده است، دستگاه‌های تصفیه هوا هستند. یک دستگاه تصفیه هوا بسته به مدل و سایز دستگاه، می‌تواند محیط یک اتاق کوچک تا یک فضای بزرگ بسته را به خوبی تصفیه کند و هوای مطبوع و یکدستی را فراهم سازد. یک دستگاه تصفیه هوای مناسب به واسطه پاکسازی مداوم هوای محیط، از بروز بیماری‌های تنفسی به خوبی جلوگیری می‌کند. که در ادامه به توضیح و تشریح آن می‌پردازیم.

مزایای استفاده از دستگاه تصفیه هوا چیست؟

به طور خلاصه و در یک جمله، بزرگترین مزیت استفاده از دستگاه تصفیه هوای خانگی، استنشاق هوای پاک، زندگی سالم‌تر، بدن سالم و عمر طولانی‌تر است. در هوای اطراف ما ذراتی بیماری‌زا و غیر قابل مشاهده با چشم مسلح وجود دارند که هر روز باعث تحریک تنفسی ما می‌شوند. ذرات دود، قارچ‌ها، گرد گل یا گرد خاک، موی حیوانات خانگی، همه و همه نه تنها بر سلامت ما بلکه بر سلامت فرزندان یا پدر و مادر‌هایی که جزو گروه‌های حساس تنفسی هستند، تاثیر مستقیم می‌گذارد. با استفاده از یک دستگاه تصفیه هوای خانگی، می‌توان چند متر از فضایی که این افراد در آن حضور دارند را به محل امنی برای تنفس راحت تبدیل کرد. کاهش اثرات آلودگی هوا، تصفیه هوا از آلودگی‌های شیمیایی و صنعتی و کنترل آسم و آلرژی جزو اصلی ترین محاسن استفاده از دستگاه تصفیه هوای خانگی است.

دستگاه تصفیه هوا چیست؟

دستگاه تصفیه هوا در واقع یک دستگاه تهیه شده از چند لایه فیلتر است که هوا را از یک سو به داخل دستگاه می‌کشاند و از سوی دیگر هوای تصفیه شده را به بیرون پخش می‌کند. هوای ورودی، هوای آلوده و مملو از گرد و غبار، موی حیوانات یا گازهای آلوده کننده موجود در شهرهای بزرگ است اما هوای حاصل خروجی، هوای یونیزه شده، بدون آلودگی و اصطلاحا پاک از دستگاه خارج می‌شود. هر دستگاه معمولا چند لایه فیلتراسیون عمومی را بر روی هوای اطراف خود انجام می‌دهد که در برخی دستگاه‌های پیشرفته‌تر علاوه بر فیلتراسیون، بی‌خطر سازی عامل آلرژی‌زا را نیز انجام می‌دهند.

دستگاه تصفیه هوای خانگی چه ذراتی را فیلتر می‌کند؟

ذرات معلق، گرد و غبار، دود ماشین‌ها، گاز دی اکسید کربن (CO2)، گاز دی اکسید کربن (CO) و سایر گازهای آلاینده هوا، بیشترین سهم را در آلودگی هوای شهری دارند. در حال حاضر دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی ذرات معلق و شناور در هوا که ابعاد بزرگتر از 2.5 الی 3 میکرو متر (میکرون) را به خوبی تصفیه می‌کنند. با فیلتراسیون این ذرات به خوبی می‌توان از افزایش بیماری‌های تنفسی، آلرژی‌های فصلی و ورود باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها به بدن جلوگیری کرد و هوای دلپذیری را استنشاق کرد. یکی دیگر از عواملی که دستگاه های تصفیه هوای خانگی به خوبی می‌توانند آن را فیلتر کنند، ویروس کرونای موجود در هوا است. دستگاه‌های تولید کننده یون منفی به مولکول‌های سطح ویروس کرونا می‌چسبند و باعث عدم اتصال مجدد ویروس به سلول‌های ریوی می‌شوند.

انواع دستگاه تصفیه هوا

دستگاه تصفیه هوا انواع مختلفی دارند و بر چند اساس تقسیم بندی می‌شوند:

• حجم فضای مورد استفاده

اگر بخواهید یک دستگاه تصفیه خانگی خریداری کنید باید بدانید این دستگاه قرار است چه حجم و ابعادی از فضا را پوشش دهد. برای یک اتاق کوچک مانند اتاق کودک، ممکن است یک دستگاه تصفیه هوای رومیزی انتخاب مناسبی باشد. اما برای یک فضای پذیرایی و کل خانه، مسلما یک دستگاه تصفیه هوای کوچک تامین کننده هوای تازه نخواهد بود و قدرت و توانایی جداسازی ذرات و عوامل بیماری‌زا را از تمام هوای اطراف نخواهد داشت.

• انواع فیلتراسیون دستگاه

دستگاه‌های تصفیه هوا به 2 شکل کلی فرآیند فیلتراسیون را انجام می‌دهند. یکی به شکل فیلتراسیون فعال و دیگری به شکل فیلتراسیون غیرفعال. در فیلتراسیون فعال با روش‌هایی مانند اوزون سازی و یونیزاسیون، فعل و انفعالات شیمیایی خاصی بر روی مواد فیلتر شده انجام می‌شود تا مواد آلوده کننده را خنثی کنند اما در روش غیرفعال، تصفیه هوا به وسیله فیلترهای مکانیکی انجام می‌شود و ذرات آلوده کننده هوا، از طریق عبور از لایه‌های فیلتر، در تار و پود فیلتر گیر کرده و از هوا جدا می‌شوند.

انواع فیلترهای دستگاه تصفیه هوا کدامند؟

دستگاه‌های تصفیه هوای خانگی معمولا دارای فیلترهای هپا (HEPA) یا فیلترهای کربن (CARBON) هستند. اما برخی از دستگاه‌ها برای افزایش بی‌خطر سازی ذرات فیلتر شده، لامپ‌های UV یا لامپ ماورائ بنفش هم دارند. برخی دیگر از دستگاه‌های تصفیه هوا از مولدها و ژنراتورهای یون ساز منفی برای تصفیه هوا استفاده می‌کنند. این مولدها با تولید یون منفی فعال، به گرد و غبار و عوامل بیماری‌زا می‌چسبند و سبب بی‌خطر سازی کامل آلرژن‌ها می‌شوند.

• فیلترهای هپا (HEPA)

این فیلترها نوعی از فیلترهای با لایه‌های در هم تنیده هستند که قدرت فیلتراسیون بسیار بالایی دارند. فیلترهای هپا رایج‌ترین فیلترهای استفاده شده در دستگاه های تصفیه هوا در بازار هستند. این فیلترها قابل تعویض بوده و  ذرات تا 0.3 میکرو متر (میکرون) را تصفیه می‌کنند. هر دستگاه تصفیه هوا بسته به سایز دستگاه، فیلتر هپای مخصوص به خود را دارد. هرچه قطر این فیلتر در دستگاه بیشتر باشد، قدرت تصفیه هوای دستگاه نیز بیشتر می‌شود.

• فیلترهای کربن (کربن اکتیو)

کربن فراوان ترین عنصر موجود در طبیعت است. این عنصر خاصیت ترکیب شدن بسیار بالایی با سایر مولکول‌ها دارد. به همین دلیل در تولید فیلترهای تصفیه کننده هوا از کربن فعال استفاده می‌شود. این میل شدید به ترکیب شدن با عناصر علاوه بر بی‌خطر سازی عوامل بیماری‌زا و ذرات آلرژن، سبب جذب بوی نامطبوع محیط نیز می‌شود. در تولید فیلترهای کربن اکتیو از عنصر کربن تحت عنوان لایه درگیر کننده و ضد بو استفاده می‌شود.

• فیلترهای چند مرحله‌ای

برخی دستگاه‌های تصفیه هوای جدید تنها از یک مرحله فیلتراسیون استفاده نمی‌کنند. این دستگاه ها برای افزایش کارایی خود سعی کرده اند از چند مرحله فیلتراسیون برای رسیدن به ماکزیمم ظرفیت پاکسازی هوای محیط استفاده کنند. به طور مثال دستگاه علاوه بر فیلتر هپا و فیلتر کربن فعال یک مولد یون ساز منفی را برای بی خطر سازی کامل در نظر گرفته است. به این ترتیب بیشترین حجم فیلتراسیون را می‌توان در خروجی این دستگاه ها مشاهده کرد.

آیا دستگاه بخور آب (سرد یا گرم) جایگزین دستگاه تصفیه هوا است؟

قطعا پاسخ به این سوال منفی است. دستگاه تصفیه هوا به وسیله فیلترهای مختلف خود سبب پاکسازی هوا نسبت به عوامل میکروبی بسیار ریز می‌شود اما دستگاه بخور آب (سرد یا گرم) تنها نقش مرطوب سازی هوا به وسیله تولید ذرات بسیار ریز آب و پخش کردن این ذرات را بازی می‌کند. برای ایجاد بهترین هوای ممکن بهتر است از یک دستگاه بخور آب سرد یا گرم در کنار دستگاه تصفیه هوای خانگی استفاده کنید اما دستگاه بخور جایگزین مناسبی برای تصفیه هوای محیط نخواهد بود. البته برخی دستگاه‌های تصفیه هوا ممکن است سیستم بخور سرد نیز به عنوان آپشن دستگاه داشته باشند.

آیا می‌توان به دستگاه تصفیه هوا فیلتر اضافه کرد؟

در برخی مدل‌های به روز دستگاه‌های تصفیه هوا، امکان اضافه کردن لایه‌های بیشتری به تعداد لایه‌های فیلتر درون دستگاه وجود دارد. این فیلترها بر اساس نوع محیط و شهر مورد استفاده انتخاب می‌شوند. اما به صورت کلی دستگاه‌های تصفیه هوا تنها از فیلترهای کربن فعال و فیلتر هپا برای انجام عمل پاکسازی استفاده می‌کنند. و برخی دستگاه‌ها نیز دارای بخش تولید کننده یون منفی هستند که سبب خنثی سازی آلرژن‌ها و آلاینده‌های هوای شهری می‌شوند.

برای خرید دستگاه تصفیه هوا باید به چه نکاتی دقت کرد؟

برای خرید دستگاه تصفیه هوا به چند نکته دقت کنید:

1. دستگاه نشانگر یا آلارم زمان تعویض فیلتر داشته باشد
2. قدرت فیلتراسیون بالایی داشته باشد (بیش از 90% برای ذرات بزرگتر از 0.3 میکرون)
3. سنسورهای کنترل کیفیت هوا داشته باشد
4. دارای فیلتر قابل دسترس باشد و بتوان به راحتی فیلتر دستگاه را با قیمت مناسب تهیه کرد
5. مصرف برق پایین و مجهز به سیستم خاموشی خودکار باشد
6. حجم تصفیه هوای مناسب با محیط مورد استفاده داشته باشد
7. فیلترهای چند لایه (هپا، کربن اکتیو و ژنراتور یون منفی) داشته باشد
8. بی صدا و آرام باشد
9. قابلیت تنظیم دور فن (کم به زیاد) داشته باشد
10. برخی دستگاه‌های تصفیه هوا امکان تولید بخور آب سرد دارند که باعث کاهش هزینه و خرید به صرفه یک دستگاه به جای دو دستگاه می‌شود.
11. تایمر، اپلیکیشن و ریموت کنترل جزو آپشن‌های برخی دستگاه‌های تصفیه هوای خاص است