حذف
مطمئنا شما هم تا به حال تجربه آن را داشته‌اید، وقتی که دچار آسیب بدنی یا اسپاسم و گرفتگی عضلانی می‌شوید، اولین پیشنهاد افراد نزدیک به شما استفاده از «کمپرس آب سرد» یا «کیسه آب گرم» است. این‌ها همگی اولین و ساده‌ترین روش‌های گرمادرمانی و سرما درمانی هستند. استفاده از روش‌های گرما درمانی و سرما درمانی روش بسیار آسان و بسیار مقرون به صرفه برای جلوگیری از آسیب بیشتر اعضای بدن بر اثر ضربه یا گرفتگی عضلانی است. تقریبا تمام دردهای عضلانی از آسیب‌های ورزشی تا التهاب مفاصل و حتی سندروم‌های ناخوشایند پیش از قاعدگی را می‌توان با استفاده از یکی از روش‌های «دما درمانی» یا ترکیبی از هر دو روش درمان کرد.
اولین موردی که برای درمان دردهای عضلانی، آسیب‌های بدنی یا گرفتگی و کوفتگی باید به آن توجه داشت، این است که معمولا از «سرما درمانی» برای کاهش درد آسیب‌های حاد، همراه با تورم و التهاب استفاده شده و از «گرما درمانی» برای رفع مشکل گرفتگی عضلات، سفت شدن و کوفتگی بدن و دردهای مفاصل استفاده میشود. ساده‌ترین نمونه سرما درمانی، همان کمپرس‌های رنگارنگی است که «دندانپزشک» معمولا پس از انجام عمل جراحی دندان‌ها یا عصب کشی به شما می‌دهد تا برای کاهش درد و التهاب فک و دندان‌ها از آن‌ها استفاده کنید.
گرما درمانی در واقع استفاده از وسایل جانبی برای افزایش دما در محل آسیب دیده و دچار گرفتگی و درد است. این کار با استفاده از وسایل مختلفی از کیسه‌های آب گرم تا تشک‌های برقی و در موارد پیشرفته‌تر استفاده از لیزر و چراغ‌های مادون قرمز انجام میشود. دقت کنید در گرما درمانی منظور از حرارت دهی به موضع، افزایش ایده‌آل دما و ایجاد گرما، بسته به شرایط بیمار است و منظورمان داغ کردن و افزایش غیرطبیعی گرما که باعث گرما زدگی یا سوختگی شود نیست.
در گرما درمانی با افزایش دما، گردش خون در موضع موردنظر افزایش یافته و درد را کاهش میشود. علاوه بر این گرما درمانی باعث آرامش روحی و احساس بهتری در بیماران نیز میشود. معمولا گرما درمانی به دو روش صورت می‌گیرد، که عبارتند از :
«سونای خشک» ساده‌ترین نوع گرما درمانی خشک یا حرارت خشک و هدایت شده است. در این روش با استفاده از وسایلی مانند ساپورت‌های گرم کننده، پدهای برقی گرمازا، بسته‌های خشک گرما و همانطور که گفتیم سونای خشک، به بدن حرارت وارد شده و رطوبتی که باعث ایجاد درد میشود از بین می‌رود. این نوع از گرما درمانی به خصوص برای افراد دچار التهاب مفاصل و مبتلا به دردهای آرتریتی مناسب است. برخی عقیده دارند این روش بهترین و ساده‌ترین روش گرما درمانی است. معمولا از گرما درمانی خشک برای رفع اسپاسم‌های عضلانی موضعی استفاده میشود.
بهتر است بدانید : گرما درمانی یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تسکین دردها و آرامش روحی و روانی در طب سنتی آسیای شرقی و مصر بوده است. طبیبان معمولا برای کاهش دردهای مانند میگرن یا درد ملکه‌ها از بسته‌هایی استفاده می‌کردند که حاوی برنج داغ و تفت داده شده بود. آن‌ها برنج را پس از داغ شدن در کیسه‌های کنفی ریخته و روی موضع دچار درد مانند سر یا شکم قرار می‌دادند.
روش‌های درمانی و آب تنی در چشمه‌های گرم آب معدنی حاوی گوگرد را دیده‌اید؟ این یکی از اولین و قدیمی‌ترین روش‌های گرما درمانی مرطوب در جهان است. استفاده از کیسه‌های آب گرم، دستگاه‌های رطوبت ساز خانگی، حوله‌های بخار دیده و حمام آب گرم از جمله روش‌های گرما درمانی مرطوب هستند. در این روش گرما با استفاده از دستگاه‌های حرارتی یا آب گرم تا عمق ماهیچه‌ها نفوذ کرده و درد و ناراحتی را تسکین می‌دهد. برخی عقیده دارند که گرما درمانی مرطوب بسیار سریع‌تر از گرما درمانی خشک اثر می‌گذارد اما نتیجه گرفتن از روش‌های مختلف موضوعی است که بسته به شرایط و نوع بیماری فرد دارد.
نوعی از گرما درمانی وجود دارد که با استفاده از دستگاه‌های ویژه اولتراسوند، دمای موضع مورد نظر افزایش می‌یابد. معمولا از این روش برای تسکین آسیب‌های شدید تاندونی و رفع التهاب تاندون‌ها استفاده میشود.
گرما و افزایش حرارت موضعی علاوه بر افزایش جریان خون باعث گشاد شدن عروق و تحریک عصبی مویرگ‌ها میشود. با افزایش گردش خون، اکسیژن رسانی به موضع آسیب دیده یا دچار مشکل افزایش یافته و از سوی دیگر متابولیسم (سوخت و ساز بدن) نیز بیشتر میشود. به همین دلیل عضلات ناحیه تحت گرما درمانی کمی شل‌تر شده و فشار روی گیرنده‌های عصبی کاهش می‌یابد و در نهایت درد قطع میشود.
پیش از این هم اشاره کردیم که گرما درمانی برای رفع اسپاسم‌های عضلانی بسیار مناسب است. این روش به طرز چشم‌گیری برای کاهش دردهای مزمن ناحیه کمر، لگن، زانو و پا مناسب است.
ترفند : اگر دچار اسپاسم‌های قاعدگی یا دردهای نقطه‌ای عضلانی هستید، می‌توانید این مرتبه به جای استفاده سریع و خودسرانه از مسکن‌ها، درد خود را با استفاده از ژل‌های گرم کننده که اغلب حاوی عصاره فلفل هستند یا بطری آب گرم درمان کنید.
هر چیز راه و روش خاص خود را دارد و گرما درمانی هم از این قاعده مستثنی نیست. بر خلاف سرما درمانی که باید به صورت محدود و با صلاحدید پزشک استفاده شود، شما محدودیتی در استفاده از گرما درمانی ندارید. البته بهتر است همیشه به حرارت و مدت زمان آن دقت داشته باشید تا دچار مشکلات جانبی نشوید. معمولا 15 تا 20 دقیقه گرما درمانی با حرارت مناسب میتواند به سرعت درد را کاهش دهد.
البته بسته به میزان آسیب دیدگی و شرایط بیمار گاهی گرما درمانی مرطوب میتواند شامل حمام‌های آب گرم طولانی بین 30 دقیقه تا 2 ساعت باشد. این موارد باید توسط پزشک تعیین شود، چرا که گاهی استفاده خودسرانه از این روش‌ها یا مدت زمان طولانی ماندن در سوناهای بخار میتواند باعث گرمازدگی شدید، سوختگی، افزایش ضربان قلب و در مواردی حتی سکته قلبی و خونریزی داخلی شود.
توجه : دقت داشته باشید استفاده از گرما درمانی به دلیل افزایش گردش خون در موضعی که دچار خونریزی است میتواند باعث تشدید خونریزی شود. برای مثال برای کاهش درد پس از جراحی هرگز از کیسه‌های آب گرم یا ژل‌های حرارت زا روی محل بخیه استفاده نکنید زیرا باعث خونریزی دوباره میشود.
در گرما درمانی از طیف گسترده‌ای از تجهیزات استفاده میشود. بسته به نوع گرما درمانی (خشک یا مرطوب) معمولا از تجهیزات زیر برای افزایش دمای عمقی یا موضعی ناحیه دچار آسیب استفاده می‌کنند :
افرادی که دچار شرایط خاص مانند موارد زیر هستند، نباید از گرما درمانی برای کاهش دردهای عضلانی خود استفاده کنند :
توجه: خانم‌های باردار پیش از استفاده از سونای بخار یا روش‌های گرما درمانی برای کاهش درد خود باید حتما با پزشک مشورت کنند. گاهی افزایش گردش خون به خصوص در ناحیه واژن با استفاده از سونای بخار یا جکوزی آب گرم باعث سقط جنین یا زایمان زودرس میشود.
ترفند: اگر به تازگی مادر شده‌‌اید با مشکلاتی مانند درد سینه‌ها در حین شیردهی ( رگ کردن سینه) روبرو می‌شوید، به کمک یک کمپرس آب گرم و قرار دادن آن روی سینه یا استفاده از حوله‌های گرمازا در حین شیردهی می‌توانید تا حد زیادی این درد را کاهش دهید.
شاید شما هم تا به حال دیده‌اید که ورزشکاران و به خصوص فوتبالیست‌ها پس از آسیب از اسپری‌های سرد کننده یا کمپرس یخ برای کاهش تورم و درد پا، سر و دست خود استفاده می‌کنند. این اسپرهای سرد کننده یکی از اولین و ساده‌ترین تجهیزات سرما درمانی است.
در صورتی که موضع آسیب دیده بسیار وسیع بوده، دچار التهاب یا تورم باشد از روش «سرما درمانی» استفاده میشود. به سرما درمانی «کرایوتراپی» نیز گفته میشود. این روزها «سرما درمانی» و استفاده از گازهای سرد توسط پزشک متخصص یکی از بهترین و اولین راه‌های جلوگیری از گسترش و درمانی موضعی «زگیل تناسلی» «HPV» است.
در سرما درمانی با کاهش جریان خون موضع موردنظر، می‌توان به مقدار قابل توجهی التهاب و تورم اطراف مفصل یا تاندون را کاهش داد. در این روش به طور موقت می‌توان فعالیت عصبی عضو آسیب دیده را کاهش یا به اصطلاح اعصاب آن ناحیه را فلج کرد تا درد کاهش یابد.
سرما درمانی هم مانند «ترموتراپی» یا همان گرما درمانی روش‌های مختلفی دارد که بسته به نوع آسیب دیدگی توسط پزشک انجام میشود.
در این روش جریان خون در محل آسیب دیده به صورت موضعی با استفاده از کمپرس آب یخ یا اسپری‌های خنک کننده به صورت موقت کاهش یافته و حساسیت کانال‌های عصبی کاهش می‌یابد که در نهایت باعث میشود فرد درد کمتری احساس کند. اگر به تازگی عمل جراحی دندان انجام داده‌اید برای کاهش درد فک و صورت هرگز از حوله‌های گرم استفاده نکنید، زیرا باعث خونریزی میشود. بهترین روش برای کاهش درد پس از عمل جراحی استفاده از کمپرس ژل تسکین‌دهنده یخ زده است.
حمام یخ، اتاق‌های سرد و ماساژ مستقیم بدن با یخ از جمله روش‌هایی است که در سرما درمانی مرطوب استفاده میشود.
دو روش دیگر در سرما درمانی وجود دارد که معمولا برای درمان آسیب‌های ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. یک مورد «کرایو استرچینگ» (Cryostretching) که ترکیبی از اسپری‌های سرد کننده و حرکت‌های کششی برای درمان اسپاسم‌های عضلانی است و روش دیگر «کرایو کینتکس» (Cryokinetics) که ترکیبی از یخ درمانی و فعالیت‌های ورزشی برای درمان پیچ خوردگی رباط‌ها است. این دو روش تنها تحت نظر فیزیوتراپ و پزشک ورزشی باید انجام شود.
معمولا با شنیدن نام سرما درمانی اولین موردی که به ذهن‌تان می‌رسد، کمپرس یخ است، اما برای تسکین دردها با استفاده از این روش از تجهیزات دیگری مانند موارد زیر استفاده میشود:
ترفند : اگر پوست حساسی دارید که تقریبا نسبت به همه چیز واکنش نشان داده و به خصوص با اپیلاسیون یا اصلاح دچار جوش، آکنه یا التهاب می‌شوید، این مرتبه بلافاصله پس از اصلاح موهای صورت یا بدن یک تکه یخ حاوی ژل آلوئه‌ورا و چند قطره آبلیمو را در پارچه‌ای تمیز قرار داده و با حرکات دایره‌ای به آرامی روی پوست خود ماساژ دهید.
ترفند: اگر دچار سردرد میگرنی می‌شوید، ترکیب حمام گرما درمانی و سرما درمانی میتواند تا حد زیادی درد شما را کاهش دهد، به این ترتیب که ابتدا زیر دوش آب گرم قرار گرفته و شانه و پیشانی و کف سر را به آرامی ماساژ دهید. سعی کنید در حین دوش آب داغ به آرامی نفس بکشید. سپس آرام آرام دمای آب را کاهش داده و حمام خود را با دوش آب سرد تمام کنید، این کار کمک بسیار زیادی به درمان میگرن شما خواهد کرد.
